ZAJEDNICA SRPSKA - PSE EDHE
"ASSOCIATION", EDHE "COMMUNITY"?
1.
Ligjërimi politik doemos nxjerr në shesh dhe
kthjellon shumë paqartësi dhe shumë mangësi të procesit të caktuar politik. Në
takimet në Bruksel thuhet se u zhvilluan takime mes dy palëve: serbëve dhe
kujt? Në lajme thuhet: "palës kosovare", "qeverisë së
Kosovës!" Kështu nënkuptohet se "kosovarët" janë sikurse grumbulli
i bërllogut etnik në Radio Televizonin e Kosovës: shqiptarët, boshnjakët,
turqit, romët, egjiptianët, ashkalijtë, torbeshët, goranët, ndonjë tregtar
kinez me familje, në njërën anë, dhe serbët që e pranokan Kosovën shtet e
serbët që nuk e pranokan Kosovën shtet, në anën tjetër. Pra, qenkan dy lloj
grupe mutantësh etnikë serbë në Kosovë: serbë që marrin pjesë në zgjedhjet e
Kosovës, zgjidhen kryetarë e deputetë dhe serbë që nuk marrin pjesë në
zgjedhjet e Kosovës, nuk zgjidhen as deputetë, as kryetarë! Ata që marrin pjesë
në zgjedhje thonë se Kosova nuk është vend ku një serb s'mun me jetu! Ata serbë
që jetojnë mbi lumin Ibër mendojnë se kjo s'është e vërtetë! Pse ndodh kjo?
Sepse serbët që s'e pranojnë Kosovën si shtet e kanë Serbinë mbas shpine! Çfarë
rastësie! Kështu, pra, egziston "pala serbe" në bisedime dhe
"pala kosovare", aj bërllogu etnik, sepse serbët e dijnë çka janë dhe
e dijnë çfarë kërkojnë: ata kërkojnë të drejta kombtare serbe, kufij të
përcaktuar qartë kombtarë serbë, kisha kombëtare serbe, televizion kombëtar
serb, kërkojnë Zajednica Srpska kombëtare. Të gjitha këto i kërkojnë në
"Kosovën multietnike"! Ndërsa bërllogu etnik nuk e din çka po lyp: të
drejta "kosovare", kufij "kosovarë" (kështu del që
Maqedonia apo Mali i Zi nuk po merr "territor shqiptar", po marrin
"territor kosovar", territor të këtij bërllogu etnik!) As Shqipëria
s'po mun me çelë gojën në këtë proces sepse s'bëhet fjalë për asgjë shqiptare
por "kosovare"! E, pra, çka bëjnë "kosovarët" me
"serbët" është çështje e tyre, por s'është çështje
"shqiptare"! E ujdisur mirë apo jo? Po, po të mos ishte gjithë kjo
orgji politike në kurriz të shqiptarëve.
2.
Është e çuditshme që në dokumentin përfundimtar të
marrëveshjes në gjuhën angleze për emërtimin e entitetit serb në Kosovë,
Zajednica Srpska-n, përdoren dy terma: "association" dhe
"community" të ndamë besnikërisht, pa gabu asnjëherë të vetme, me një
vizë të pjerrët. Pse duhen dy emërtime? A nuk mjaftoi një emërtim i vetëm? Dhe
pse nuk mjaftoi vetëm një emërtim?
Ky entitet duhet me u qujtë me emrin e vërtetë që e
ka: Zajednica Srpska (pa vizë, as të pjerrët). Pse duhet me u qujtë kështu?
Sepse vetëm kështu mujnë me u shpjegu më së miri të gjitha kuptimet dhe
qëllimet e vërteta të këtij entiteti: zyrtarizimi i serbizimit të katër
komunave të Kosovës Veriore (me këtë mohimi i "Kosovës multietnike",
kësaj rrene spektakolare që nga viti 1999 që u përdor vetëm sa për t'i shtypë
ndjenjat e shqiptarëve), ndikimi dhe lidhja me Serbinë e këtij entiteti dhe
përdorimi i këtij entiteti brenda Kosovës për qëllime shoviniste të Serbisë në
Kosovë. Të gjitha këto nuk mujnë me u kapërthy më mirë e në plotni me asnjë
emërtim tjetër, as në anglisht, as në shqip, as në vetë serbishten. Pra, nuk është
kjo një "zajednica", një shoqatë apo bashkësi e thjeshtë me qëllime
të mira kundrejt Kosovës e aq më pak kundrejt shqiptarëve, e me qëllime të
paqarta shoviniste për serbët! Jo! Kjo është Zajednica Srpska! E cila, në
fillim, për shkak të përfitimeve sa më të mëdha politike, u emërtu me një emër
pak si të pafajshëm "zajednica" nga serbët, të cilët për vete me këtë
nënkuptonin kompetenca të gjëra, por lanë që ndërkombëtarët e shqiptarët të
argëtohen me injorancën e tyre. Nga shqiptarët u qujt shoqatë. Masandej dikush
u tha që duhet me qujtë "asociacion", sepse kjo te shumica e
popullsisë shkakton hutesë, duke qenë se nuk e dijnë saktë se çfarë nënkupton
kjo. Më vonë nisi me u qujtë edhe "bashkësi". Por bashkësi "pa
kompetenca ekzekutive". Marrëveshja u bë, si duket, duke mos e kuptu kurrë
që në politikë kalimi nga "asociacioni" në "bashkësi" është
një hap i madh dhe jo i parëndësishëm në përmbajtjen e vet, aq më shumë kur
Serbia ngul këmbë për këtë. Dhe nuk është fare çudi që, qysh në mbledhjen e
parë, ky entitet ka m'ia dhanë emrin e vërtetë dhe kuptimplotë zyrtar vetes dhe
ka me e mbiqujtë veten Zajednica Srpska, (dhe s'ka kush që e ndal këtë), ështëu
qysh partia që deshi të regjistrohej në Kosovë u emërtu në fillim
"Serbia", e masandej iu kthy kipcit të vet lugat dhe u mbiqujt
"Srpska".
3.
Çfarë kuptohet me fjalët "association"
dhe "community" në anglishte, tue qenë se marrëveshja kryesore është
shkru në këtë gjuhë. Janë marrë për bazë dy fjalorë të anglishtes angleze dhe
një e anglishtes amerikane.
Fjala "association" sipas fjalorit të
Oxfordit, , Kembrixhit e Marriam-Websterit:
1. "(Shpesh në emërtime) grup i njerëzve të
organizuar për një qëllim të përbashkët"
(Often in names) a group of people organized for a
joint purpose)
2. Lidhje marrëdhëniore apo përbashkësore ndërmjet
njerëzve apo organizatave.
(A connection or cooperative link between people or
organizations)
(...)
Fjala "community" sipas fjalorit të
Oksfordit, Kembrixhit e Marriam-Websterit:
1. një grup njerëzish që jetojnë në një vend të
përbashkët apo që kanë të përbashkët karakteristika të veçanta (a group of
people living in the same place or having a particular characteristic in
common); fjalori i Kembrixhit ia shton edhe "që konsiderohen si njësi për
shkak të interesave të përbashkëta, grupit shoqëror, apo kombësisë"
("considered as a unit because of their common interests, social group, or nationality ").
1.1 - grup njerëzish që jetojnë bashkë dhe praktikojnë
pronësi të përbashkët (A group of people living together and practising common
ownership)
1.2 - një zonë apo vend i veçantë bashkë me banorët
e tij (A particular area or place considered together with its inhabitants)
1.3 - një grup i kombeve apo shteteve të bashkuara
simbas interesave të përbashkëta (A body of nations or states unified by common
interests)
(...)
Shihet se "associacion" në anglisht do me
thënë "shoqatë", "grup i njerëzve të organizuar për një qëllim
të përbashkët", apo "lidhje marrëdhëniore apo përbashkësore ndërmjet
njerëzve apo organizatave". Ky ishte kuptimi fillestar i cili u përdor
nëpër media dhe linte përshtypjen e një shoqate e cila do të mblidhte rreth
vetes anëtarë për të punu për disa qëllime të përbashkëta: shoqatë gjuetarësh,
shoqatë biçiklistësh, shoqatë çobanësh. Thuhej se bisedat bëheshin "për
çështje teknike". Dhe ban vaki që do të mun mbeteshin teknike brenda një
entiteti të shoqatës ("association"). Mirëpo vetë kriminelët e
Serbisë, në zyrat ku përgatitën plojat dhe masakrat nëpër gjithë Jugosllavinë,
përgatitën një plan më të thellë, më të gjithanshëm politik. Ata e qunin
vazhdimisht "zajedinica". Dhe në fillim, nuk bënë zë kur
"zajednica" në anglishte përdorej e përkthehej me kuptimin
"association". Qëllimi ishte që të nisë, të rrokulliset ky proces dhe
në rrokullisje e sipër të arrihej te qëllimi tjetër, që "zajednica"
të identifikohej me emërtimin "community". Në serbishte
"zajednica" përfshin lehtë edhe atë që në në anglisht i thonë
"association" (shq. "shoqatë, lidhje"), edhe
"community" (shq. "bashkësi") sepse është kuptimisht më i
gjerë e më gjithëpërfshirës. Por, anëtarët shqiptarë të delegacionit në Bruksel
u desh t'i merrnin parasysh me shumë kujdes këto implikime gjuhësore. Kalimi
nga "association", që kishte kuptimin e zgjidhjeve të problemeve
teknike, në "community" ka mundësi të keqpërdoret shumë lehtë nga
Zajednica Srpska për qëllime të qarta e të hapura politike. Në shqip emërtimi
"bashkësi" në kuptimin e vet politik ësht i vagëllimtë në popull,
duke qenë se nuk ka pasë institucione ku njerëzit praktikisht kishin me kriju
një ide të qartë për të, sikur që e kanë më të qartë për fjalët:
"bashki", "komunë", "krahinë",
"republikë" etj. Kuptimi i dytë i fjalës "bashkësi" në fjalorin
e shqipes e jep mjaft qartë idenë se për çka bëhet e mun bëhet fjalë me
leksemën "bashkësi":
Sado që të duket e sipërfaqshme dhe e parëndësishme
ana gjuhësore, duket se loja terminologjike në emërtimin e Zajednica Srpska-s
nuk është vetëm lojë fjalësh por edhe politikë e kamufluar dhe dinake. Nëse
emërtimi s'do të kishte pasë rëndësi e peshë, natyrisht, palët do të
pajtoheshin që ajo të emërtohej me një fjalë, association/zajednica/shoqatë tue
qenë se zgjidhja e një emërtimi për një entitet duket më afër mendsh sesa dy
emërtime. Fakti që është dashë me dalë me dy emërtime në një marrëveshje kaq me
peshë, tregon se Serbia, kur dialogu po i afrohej fundit, ka ngulë këmbë që
pjesa "community" me figuru në marrëveshje me çdo kusht, për me mujtë
me e lënë të hapur shtegun e zhvillimeve të reja politike në këtë vijë dhe për
me zhvlerësu emërtimin "association" në të ardhshmen.
4.
Problemi shkon më thellë: Zajednica Srpska i
shkatërron përfundimisht themelet e "multietnicitetit" që përpallte
gomari ahtisaarian dhe i jep fund blofit dhe dyfytyrësisë së ndërkombëtarëve
për një Kosovë ku "të gjitha etnitë" janë të barabarta. Nuk janë të
barabarta. Qysh e thoshte Orwelli "dikush është më i barabartë se të
tjerët". Në një raport ku shumica e popullsisë përbën 90 për qind të
popullsisë dhe të tjerët mezi mblidhen në 10 për qind, stërbarazia me çdo kusht
dhe në çdo gjë nënkupton pabarazi kundrejt shumicës. Këmbëngulja e serbëve në
të drejtat e tyre deri aty ku cenohen interesat themelore të Kosovës e të
shqiptarëve, paraqet diskriminim dhe sulm të drejtpërdrejtë kundër shqiptarëve
dhe interesave të tyre themelore.
Zajednica Srpska tashmë po bëhet në Kosovë,
Republika Srpska në Bosnjë është më mirë se kurrë dhe, jo vetëm që nuk ka
Bashkësi Shqiptare në Mal të Zi, në Luginën e Preshevës, e as në Maqedoni, por
nuk ka Bashkësi Komunash Shqiptare as në vetë Kosovën! Kishat ortodokse në
Kosovë quhen "serbe", komunat e Kosovës quhen "komuna me shumicë
serbe", ka kanal të veçantë televiziv "serb" në RTK, ka
"vende të rezervuara" për "deputetë serbë", ka "ura
serbe", ka "beteja serbe", ka varre "serbe", por nuk
ka kisha shqiptare, nuk ka televizion shqiptar (por ka një kanal të përbashkët
shqip, boshnjakisht, turqisht e romisht), nuk ka komuna shqiptare, nuk ka vende
të rezervuara për deputetë shqiptarë, ka "deputetë kosovarë"! Ka
anëtarë serbë e turq të Gjykatës Kushtetuese në shpërpjesëtim të plotë me
numrin e popullsisë dhe diskriminim të plotë ndaj shqiptarëve sepse shqiptarët
përfaqësohen me 3 gjyqtarë shqiptarë, 2 vijnë prej pakicave dhe katër janë
ndërkombëtarë! Anëtar i ri në këtë Gjykatë Kushtetuese mun pranohet "vetëm
pas pëlqimit të shumicës së deputetëve të Kuvendit, të cilët i mbajnë vendet që
janë rezervuar[a] ose garantuar[a] për përfaqësuesit e komuniteteve që nuk janë
shumicë në Kosovë." Ky diskriminim i njëjtë ndodh edhe në Kuvendin e
Kosovës dhe ky është shkaku që as sot shumica shqiptare s'po mun me themelu as
ushtrinë e Kosovës. Thjesht, që të gjithë kanë të gjitha të drejtat në Kosovë.
Në Kosovë gjithkush mun me bë gjithçka, pos shqiptarëve: ata duhet t'iu
përkulen tekave të pakicave dhe planeve mendjelehta ndërkombëtare, duhet t'u
garantojnë të drejta me të cilat i cenojnë të vetat, duhet të quhen
"kosovarë", të mos imponojnë asnjë vullnet të tyrin kombëtar shqiptar,
për hir të "një perspektive europiane" të rrejshme, të paqenë! Është
paradoksale por e vërtetë: sot shqiptarët e Kosovës janë populli më i
poshtëruar, më i izoluar, më i pavlerësuar, më i paperspektivë në Europë për
hir të po kësaj "perspektive europiane".
Sa herë që vjen puna për interesa kombtare
shqiptare ato mbështillen me paçavuren "kosovar" dhe baglat e
"kosovarizmës", me flamurin e bërë prej pizhamesh të përfendura të
Ahtisaarit, i vendosur pa vullnetin e popullit dërmues shumicë në Kosovë: shqiptarëve.
Desh hyra në gjynah! Ka diçka shqiptare: Gjykatë Speciale për Krime të Luftës
nga UÇK-ja! Në Kosovën një shekull të pushtuar prej Serbisë, ku shqiptarët u
burgosën, u vranë, u masakruan, u përndoqën me qindra-mijëra, u dëbuan, u
dogjën e u përvëluan; në Kosovën, eshtrat e bijve e bijave shqiptare të së
cilës ende janë nëpër furrat, lumejtë e baltovinat e shtrigës Serbi, po ndodh
kjo. E pabesueshme! Edhe Lufta e Kosovës kërkohet të quhet
"përleshje" ("conflict")! Me i shku mendja dikujt se me
1999 ishin disa gra serbe e shqiptare që u rrokën flokë për flokë, u grithën me
thoj, e jo se mbi 10 mijë jetë shqiptarësh u flijuan për shkak të një shteti
gjakpirës e shovinist që quhet Serbi! Me i shku mendja kujt se ishin shqiptarët
ata që shkaktuan katër lufta, që masakruan 300 mijë njerëz, që dogjën e poqën
si barbarë nëpër gjithë ish Jugosllavinë, që varrosën e zhvarrosën viktima:
gra, pleq e fëmijë! E, kulmi i të gjitha të këqijave, kulmi i gjitha
poshtërsive është që në Serbi, edhe sot e kësaj dite, në pushtet janë po ata
serbo-fashistë e po ata shovinistë serbë, propagandues të vrasjeve e
shfarosjeve, këlyshë e langoj besnikë të kriminelit Milosevic, fundërrina më e
qelbur nacionaliste e Serbisë, dhe jo një Serbi me përfaqësues demokratë e
humanë.
5.
Qëllimi Serbisë është i qartë: ndarja e Kosovës dhe
bashkimi i këtyre territoreve me Serbinë. Dhe këtë politikanët fashistë serbë
nuk e fshehin. E thonë hapur. Prandaj Serbia, deri vonë, serbët në jug të
Kosovës nuk i shtyu që të kundërshtojnë shtetin e Kosovës. Mirëpo, nëpërmjet
lojës në pjesën veriore të Kosovës dhe dialogut në Bruksel ajo arrijti që edhe
serbët në jug të lumit Ibër ti faktorizojë si element destabilizues të shtetit
të Kosovës. Edhe zogjtë e dijnë se Serbia s'ia qan hallin serbëve, por pasurisë
nëntokësore që ka pjesa veriore e Kosovës. Në këtë lojë, Serbia në mënyrë
indirekte, po provon me u bë partner, ortak i Trepçës dhe klauzolat që lidhen
me pikën 14 në të cilën thuhet se: "Shoqata/Bashkësia do të jetë e pajisur
me kapacitet ligjor të nevojshëm, në bazë të ligjeve kosovare që të zbatojë
objektivat e veta, përfshi të drejtën për poseduar pronë të luajtshme dhe të
paluajtshme, për ta qenë bashkëpronare e kompanive që ofrojnë shërbime lokale
në kuadër të Asociacionit / Bashkësisë, dhe për të lidhur kontrata, përfshi
edhe kontrata punësimi." Këtu duhen me përfitu të gjithë ata miq të
Serbisë që iu gjetën pranë "në ditë të vështira"!
Tragjedia e vërtetë e marrëveshjes është se me këtë
nënshkrim po vërtetohet një fakt i paqenë se kinse serbët në pjesën veriore të
qytetit të Mitrovicës janë shumicë, kur dihet se pjesëtarët e ushtrisë franceze
që erdhën si "paqerujtës", dëbuan 11 mijë shqiptarë prej atje dhe
krijuan një situatë të rrejshme për pasqyrën etnike atje. As atje serbët nuk
kanë qenë as nuk janë shumicë! Miratimi i kësaj marrëveshjeje të padrejtë e
vulos këtë krim të ushtarakëve francezë ndaj shqiptarëve të cilët kurrë s'u
kthyen në shtëpitë e veta: komuna veriore pranohet se qenka me shumicë serbe
edhe në letër, nga vetë përfaqësuesit "kosovarë".
Politikanët "kosovarë" mendojnë se, në të
vërtetë, janë ata që ia kanë hedhë Serbisë dhe se në të ardhshmen do të futin
nën kontroll serbët e Kosovës. Ka mundësi. Sepse ndonjëherë edhe buallicat
fluturojnë, por në përralla.
Agim MORINA
26 gusht 2015
